2. Makale

ÖĞRETMENLERİN E-ÖĞRENME MATERYALLERİ GELİŞTİREBİLMELERİNE YÖNELİK “YAZARLIK YAZILIMI” HİZMETİÇİ EĞİTİM PROGRAMI

Dr. Tunç Erdal AKDUR

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü

ÖZET

Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak bilgi ve iletişim teknolojileri tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri için hizmet içi eğitim programları aracılığı ile bu konularda bilgi ve beceri sahibi olmaları gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin yazarlık yazılımları eğitimi alarak web tabanlı e-öğrenme materyalleri hazırlayabilmelerini sağlayacak bir hizmetiçi eğitim programı hazırlanmasıdır. Hizmetiçi Eğitim programı hazırlanırken öğretmenlere e-öğrenme materyali hazırlatma amaçlı hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili çalışmaları içeren literatür taraması yapılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda; eğitim programını hazırlayan araştırmacılar tarafından öğretmenlerin yazarlık yazılımları kullanarak eğitim materyalleri hazırlayabilmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve beceriler belirlenmiştir. Hazırlanan eğitim programı ile web tabanlı yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyali hazırlayabilme bilgi ve becerisine sahip, bilgisayar ortamında web tabanlı öğrenme materyalleri hazırlayabilen öğretmenlerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Yazarlık yazılımı hizmetiçi eğitim programı 60 saatlik bir hizmetiçi eğitim programıdır.

GİRİŞ

Günümüzde öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını sınıf etkinliklerinde kullanmalarını sağlamak için ilköğretim ve ortaöğretim okullarımızın büyük çoğunluğuna en az 15 öğrenci ve 1 öğretmen bilgisayarı ve ADSL internet bağlantısı içeren BT sınıfları kurulmuştur. Bu BT sınıflarının kuruluş amacı öğretmenlerimizin bu teknolojileri eğitim ve öğretim süreçlerine entegre etmeleridir. Öğretmenlerin eğitim öğretim süreçlerini geliştirme amacıyla bu BT sınıflarını ve donanımlarını kullanabilmeleri için eğitim yazılımları veya e-öğrenme materyallerine sahip olmaları gerekmektedir. Ancak günümüze kadar okullarımıza kurulan BT sınıflarına çeşitli nedenlerden dolayı eğitim yazılımları ve e-öğrenme materyalleri sağlanamamıştır. Bu nedenle, bu BT sınıflarının eğitim öğretime entegre edilebilmesi için öğretmenlerin bu sınıflarda eğitim öğretim faaliyetlerinde kullanacakları kendi eğitim yazılımlarını ve e-öğrenme materyallerini geliştirmeleri gerekmektedir. Dünya üzerinde son zamanlarda eğitimcilerin büyük bir bölümü web tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirmeye yönelmişlerdir. E- öğrenme materyalleri internet üzerinden daha kolay paylaşılabilir olması ve yer ve zaman kısıtlaması olmadan internet üzerinden eğitim olanağı sağlamasından dolayı eğitsel açıdan daha avantajlı eğitim olanağı sağlamaktadır. Bir e-öğrenme materyali; (sunum, öğrenme nesnesi, vb.) bilgisayar ortamlı metin, resim, animasyon, video, soru cevap aktiviteleri, vb. bilgi nesnelerinden oluşmaktadır (Karaman, 2004). E-öğrenme materyalleri de bu bilgi nesnelerinin bir kaçının bir öğrenme hedefine ulaşmak amacıyla bir araya getirilmesinden oluşmaktadır (Doruk, 2006). Öğretmenlerimizin web tabanlı e-öğrenme içeriğini oluşturmalarını sağlamak amacıyla kullanılabilecek yazılımlar web tabanlı yazarlık yazılımlarıdır. Web tabanlı yazarlık yazılımları web ortamlı etkileşimli çoklu ortam e-öğrenme uygulamaları ile içeriğini hazırlama amacıyla kullanılabilen yazılımlardır. Web tabanlı yazarlık yazılımları genel olarak “Web Sayfası Hazırlama Yazılımı”, “Resim İşleme Yazılımı”, “Vektörel Grafik/Animasyon Hazırlama Yazılımı”, “Video İşleme Yazılımı”, “Ses İşleme Yazılımı” yazılım paketlerini içermektedir (Gallenson & all, 2002). Yazarlık yazılımları ile öğretmenlerimizin web tabanlı eğitim materyali (içerik, sunum, öğrenme nesnesi, vb.) hazırlayabilirler. Yazarlık platformu, az veya hiç programlama becerisi olmayan öğretmen ve öğrencilerin, kaliteli eğitsel web sayfaları, internette kullanılabilecek resimler, vektörel animasyonlar, videolar ve ses kayıtları, vb. eğitsel uygulamalar oluşturmalarına imkân sağlamaktadır. Yazarlık yazılımları içindeki her bir yazılımda geliştirilen, web sayfaları, resimler, videolar, vektörel animasyonlar, ses kayıtları birbirleriyle uyumlu biçimde ve istendiğinde bir arada bir web ortamlı uygulama ortamında kullanılabilmektedir. Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerimizin kendi başlarına yazarlık yazılımları olarak adlandırılan yazılımları kullanarak web tabanlı e-öğrenme materyalleri ya da öğrenme nesneleri hazırlamaları gerekmektedir. Öğretmenlerin web tabanlı yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenim materyalleri ya da öğrenme nesneleri geliştirebilmeleri için bir hizmet içi eğitim programı hazırlanması ve öğretmenlerin bu program kapsamında eğitilmesi gereklidir.Yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyali üretimi projesi ile eğitim öğretim kurumlarımızda en çok ihtiyaç duyulan bilişim teknolojileri ortamlı derslere yönelik e-öğrenme materyalleri ve nesneleri hazırlanabilecektir. Öğretmenlerimiz BT sınıflarında bu yazılımları kullanmak suretiyle eğitim materyalleri hazırlamaları ve bu materyalleri internet üzerinden birbirleriyle paylaşarak, eğitim ve öğretim süreçlerinde etkin bir şekilde kullanabilecek bilgi ve beceri düzeyine getirilmesi gereklidir. Yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyalleri geliştirilmesi sayesinde okullarımızda bilişim teknolojileri destekli eğitim materyallerinin sayısı artacak ve öğretmenlerimiz bu e-öğrenme materyallerini derslerinde daha sıklıkla kullanabilecektir. Öğretmenlerimiz tarafından üretilen bilişim teknolojisi destekli e-öğrenme materyallerini internet üzerinden de yayınlanarak ülkemizde İzmir’den Van’a kadar en ücra köşesindeki çalışan tüm öğretmenimizin bu materyallere ulaşımı ve derslerinde kullanmaları sağlanabilecek, bilgi ve iletişim teknolojileri diğer öğretmenler tarafından da eğitim öğretim süreçlerinde kullanılabilecektir.Bu araştırmada öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyali geliştirilebilmeleri için hazırlanan Yazarlık Yazılımları hizmetiçi eğitim programı çalışmaları anlatılmakta ve hazırlanan eğitim programının genel özeti yer almaktadır.

AMAÇ

Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin eğitim-öğretim süreçleri için web tabanlı öğretim materyalleri hazırlamalarını sağlayacak yazarlık yazılımları hizmet içi eğitim programını hazırlamaktır. Bu program aracılığıyla öğretmenlerin, yazarlık yazılımlarını kullanarak eğitim materyalleri geliştirmeleri hedeflenmektedir.

YÖNTEM

Program hazırlanırken uluslararası ve ulusal düzeydeki hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması aşamasında yurtiçi ve yurtdışındaki yayınlarda öğretmenlerin ne tür yazılım araçları kullanarak eğitim ve öğretim süreçlerinde kullanacakları web tabanlı e-öğrenme materyallerini geliştirdikleri araştırılmıştır. Öğretmenlerin e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri için gerekli olan bilgi, beceri ve tutumlarla ilgili deneyimler, öneriler ve uygulamalar incelenmiştir. Konuyla ilgili literatür taramasında elde edilen bilgiler temel alınarak, “Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı hazırlama çalışmaları başlamıştır. Hazırlanan programda öğrenme alanları belirlenirken büyük ölçüde gereklilikçi (essentialist) bir eğitim programı yaklaşımı kullanılmıştır. Programı hazırlayan araştırmacılar literatür taraması sonucunda elde ettikleri bulgular yanında kendi ön bilgi ve deneyimlerini de yansıtarak öğretmenlerin yazarlık yazılımı araçlarını kullanarak derslerine yönelik web tabanlı e-öğrenme materyali hazırlayabilmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve becerileri belirlemişlerdir. Ayrıca eğitim program hazırlanırken öğretmenlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmeleri için kullanılacak öğretim stratejileri ve öğrenme deneyimleri mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımıyla yönlendirilmiş, hizmetiçi eğitim programında öğrenme ortamlarını ve öğretim stratejilerini de yapılandırmacı yaklaşımı olabildiğince yansıtacak biçimde düzenlemeye çalışılmıştır.

BULGULAR

Literatür taraması sonucunda öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirmeleriyle ilgili literatür incelendiğinde; öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyalleri (sunum, e-içerik, öğrenme nesneleri, vb.) geliştirebilmesi için “Web Sayfası Hazırlama Yazılımı”, “Resim İşleme Yazılımı”, “Vektörel Grafik/Animasyon Hazırlama Yazılımı”, “Video İşleme Yazılımı”, “Ses İşleme Yazılımı”larından oluşan yazarlık yazılımlarını öğrenmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır (Gallenson & all, 2002), (Unesco, 2005). Resim işleme yazılımı; web ortamında kullanılabilecek dijital resimler oluşturmak için, vektörel grafik animasyon hazırlama yazılımı; web tabanlı animasyonlar hazırlamak için, video işleme yazılımı web tabanlı video dosyaları hazırlamak için, ses işleme yazılımı; web tabanlı ses dosyaları hazırlamak için, web sayfası hazırlama yazılımı da hazırlanan bu web tabanlı bilgi nesnelerini bir öğrenme hedefi doğrultusunda uygun biçimde bir araya getirerek bir web tabanlı e-öğrenme materyali oluşturulması için kullanılmaktadır. (Doruk, 2006), (Karaman, 2004). Öğretmenlerin kendi başlarına öğretim materyalleri geliştirebilmeleri için yazarlık yazılımlarını kullanarak ders anlatımlarıyla ilgili dijital ortamda resim, animasyon, video, sınav soruları, ses, vb. bilgi nesneleri hazırlayabilmeleri ve bu bilgi nesnelerini bir öğrenme hedefi doğrultusunda birleştirerek bir e-öğrenme materyali oluşturabilme konusunda hizmetiçi eğitim almaları gerekmektedir.

SONUÇ

Bu çalışmanın sonucunda temel yazarlık yazılımları (resim işleme, grafik animasyon hazırlama, video işleme, ses işleme, web sayfası hazırlama yazılımları) bilgi ve becerisine sahip, web ortamında ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun e-öğrenme materyalleri oluşturabilen öğretmenlerinin yetiştirilmesini hedefleyen “Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı” hazırlanmıştır.Bu hizmetiçi eğitim programı ile öğretmenlerin yazarlık yazılımlarıyla kendi dersleriyle ilgili e-öğrenme materyalleri hazırlamaları hedeflenmektedir.“Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı”nın genel amaçları:Öğretmenlerin;Resim ve fotoğraf işleme yazılımlarını kullanabilme,Eğitsel amaçlı web tabanlı resim ve fotoğraf dosyaları hazırlayabilme,Animasyon hazırlama yazılımını kullanabilme,Ders konularına uygun web tabanlı animasyonlar hazırlayabilme,Video ses işleme yazılımlarını kullanabilme,Eğitsel amaçlı web tabanlı video ve ses dosyaları hazırlayabilme,Web sayfası hazırlama yazılımını kullanabilme,Web tabanlı yazarlık yazılımlarında geliştirilen dijital video, resim, animasyon, ses, vb.) kullanarak e-öğrenme materyalleri ve web siteleri hazırlayabilmeleri,bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.Bilişim Teknolojileri formatör öğretmen programı Tablo 1’de görüldüğü gibi 8 öğretim alanına sahip 60 saatlik bir hizmetiçi eğitim programdır. Öğrenme alanlarına göre detaylı süre aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Öğretim görevlileri kursiyerlerin durumu ve ihtiyaçlarına göre bu süreleri değiştirebilmektedir.Kursiyerlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmesi için ders etkinliklerinde mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımının kullanılması, öğrenme ortamları ve öğretim stratejilerinde de “yapılandırmacı yaklaşımın” olabildiğince yansıtmasına çalışılmıştır.Program etkinliklerinde kursiyer öğretmenlerin kendi başlarına ya da gruplar halinde çalışarak programın öğrenme alanlarındaki yazarlık yazılımı araçlarını kullanarak kendi ders öğretim süreçlerinde kullanabilecekleri ve diğer meslektaşlarıyla paylaşabilecekleri e-öğrenme materyallerini geliştirmeleri hedeflenmiştir. Bu etkinlikler aracılığıyla öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanmayı öğrenirken aynı zamanda bu araçları kullanarak e-öğrenme materyalleri de geliştirebilmeyi öğrenmeleri istenmektedir.Öğretim sürecinde programı uygulayan öğretim görevlisinin rolü, kursiyerlere rehberlik ederek öğrenmeyi kolaylaştırmak olarak belirlenmiştir. Öğretim görevlisinden, kursiyerlerin bilmeleri gereken her şeyi söylemek yerine kursiyerlere yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyali hazırlama görevleri vermeleri, kursiyerlerin meraklarını sürdürmelerini sağlamaları ve kursiyerler çalışırken onlara rehber olmaları istenmektedir. Öğretim görevlisi aynı zamanda programı uygularken kursiyerlerin araştırma, sorgulama, problem çözme ve karar verme süreçlerine katılmasını sağlayacak çeşitli etkinlikler yapmaları da istenmektedir. Öğretim görevlisinden kursiyerlerin bilgiyi yapılandırmalarını ve öğrenmelerini değerlendirmelerini sağlayan bireysel veya grup etkinlikleri etkin şekilde kullanması istenmektedir. Öğretim sürecinde öğretim görevlisinin rolü, öğrenen bireylere rehberlik ederek öğrenmeyi kolaylaştırmak olacaktır.Programda, değerlendirme süreci de yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmıştır. Öğretim görevlisinden kursiyerlerin programdaki kazanımlara ne kadar ulaştığını değerlendirmesi için kursiyer ürün dosyası (Kursiyerlerin kurs boyunca öğrenme alanlarında yazarlık yazılımlarını kullanarak yaptıkları web tabanlı video, animasyon, resim, ses, web sayfası, vb. çalışmaları içeren CD-ROM) hazırlamaları istenmektedir. Öğretim görevlisi kurs sonunda kursiyerlerin değerlendirmesini yaptıkları çalışmalara bakarak yapacaktır. Kursiyer çalışmaları 100 puan üzerinden değerlendirilecek bu puan kursiyerlerin başarı puanı olacaktır.Kursiyerlerin kurs süresi boyunca hazırladıkları aşağıdaki çalışmalar, her kursiyerin ürün dosyasında, CD/DVD-ROM ortamında bulunacaktır:Resim/Fotoğraf işleme yazılımı ile optimize edilmiş bir resim ya da fotoğraf dosyası, (Dijital kameradan çekilmiş bir fotoğrafın web sayfaları ya da sunum yazılımı için optimize edilmiş hâli, vb.)Grafik / Animasyon hazırlama yazılımı ile hazırlanmış grafik ve animasyon dosyası, (Okulun amblemi, ders konularıyla ilgili bir animasyon, vb.)Video / ses işleme yazılımı ile hazırlanmış web sayfalarında yayınlanmaya uygun film dosyaları ya da ses dosyaları,Web sayfası hazırlama yazılımıyla kursiyerlerin kendi ders alanlarıyla ilgili hazırladıkları eğitici web sayfaları,Kursiyerlerin BT araçlarını kullanarak yapılandırmacı yaklaşıma uygun tasarladıkları proje örnekleri,

ÖNERİLER

“Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi Eğitim programı çağımızın ihtiyaçlarına uygun biçimde öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyalleri hazırlayabilmeyi öğrenmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Eğitim programlarının dinamik yapısı göz önüne alındığında bu programın da nihai bir program olmadığı ve uygulama ortamlarında sürekli değerlendirilerek, ulaşılan bilgilerin ışığında sürekli güncelleştirilmesi için çalışmalar yapılması gerekmektedir.6.

KAYNAKÇA

New Zealand Ministry of Education (2005). What Makes for Effective Teacher Professional Development in ICT?. http://www.minedu.govt.nz/index.cfm (22.11.2005)

Dr. Dorothy Williams & at all. (2005). Teachers' ICT skills and knowledge needs Final Report to SOEID. http://www.scotland.gov.uk/library/ict/append-title.htm (1.12.2005)

Dr. Neil Anderson & at all (2005). Sustaining and Supporting Teacher Professional Development in ICT. http://www.aare.edu.au/02pap/and02399.htm (5.11.2005)

Unesco (2005). IFIP Curriculum – Information and Communication Technology in Secondary Education. http://wwwedu.ge.ch/cptic/prospective/projets/unesco/en/teacher.html (12.11.2005)

Gallenson A., Heins J., Heins, T., Macromedia MX: Creating Learning Objects, http://www.adobe.com/resources/elearning/objects, 2002Karaman S., Öğrenme Nesnesi Nedir., http://atanesa.atauni.edu.tr/ /Okumalar/Ogrenme Nesnesi.htm, 2004

Doruk Z., E-öğrenme Bileşenleri ve Nesneleri http://www.e-learningtalks.com/2006/05/07/e-ogrenme-bilesenleri-ve-nesneleri, 2006.

Christiansen J., Anderson T., Feasibility of Course Development Based on Learning Objects: Research Analysis of Three Case Studies, http://www.itdl.org/Journal/Mar_04/article02.htm, 2004.

Learning object, http://en.wikipedia.org/wiki/Learning_Object, 2007Ploetz P., Faculty Development and Learning Object Technology:Bridging the Gap, Teaching With Technmology Today, Vol. 10, No. 4: February 2004. http://www.uwsa.edu/ttt/articles/ploetz3.htm#notes

Krauss F., Ally M., A Study of The Design and Evaluation of A Learning Object and Implications for Content Development., Interdisciplinary Journal of Knowledge and Learning Objects Volume 1, 2005 http://ijklo.org/Volume1/v1p001-022Krauss.pdf

Akkoyunlu, B., Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Eğitimde Internet Kullanımı, 2003, İstanbul, BİTAV,

İpek, İ. Bilgisayarla Öğretim, Tıp Teknik Kitapçılık Ankara,2001

Uşun,S. Bilgisayar Destekli Öğretim Pegem A Yayıncılık Ankara, 2000

Halis, İ. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Mikro Yayın, Konya, 2001

Özsoy, Osman, Etkin Eğitim Hayat Yayınları İstanbul, 2003Altun, A.Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar, Anı Yayıncılık, Ankara,2005

Altun, A.,Olkun,S. Güncel Gelişmeler Işığında İlköğretim, Anı Yayıncılık, Ankara,2005