3. Makale

İL BİLGİSAYAR KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLERİNİN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ FORMATÖR ÖĞRETMEN EĞİTİMİ PROGRAMINA YÖNELİK YETERLİLİKLERİ VE ÖĞRENME İHTİYAÇLARI

Dr. Tunç Erdal AKDUR

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü



GİRİŞ


Bakanlığımız, bilişim teknolojisi araçlarının eğitim öğretimde kullanılmasına yönelik olarak pek çok program ve proje geliştirerek, uygulamaya koymaktadır. Bu kapsamda uygulamaya alınan programlardan biri de öğretmenlere yönelik “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen Eğitimi Programı”dır. Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerin bilişim teknolojilerini sınıf etkinliklerinde kullanmaları ve bilişim teknolojisi araçlarını düzenledikleri öğretim etkinlikleriyle bütünleştirmeleri gerekmektedir. Genel müdürlüğümüzde öğretmenlere okullarda bu amaçla kılavuzluk ya da önderlik edecek öğretmenlerin yetiştirilmesi için bu konudaki yurtiçi ve yurtdışında (Williams & at all, 2005), (Anderson& at all, 2005), (Unesco, 2005) yapılmış bilimsel çalışmalardan ve kaynaklardan da yararlanılarak “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen Eğitimi Programı” hazırlanmıştır. Bilişim teknolojileri formatör öğretmen programı 16 öğretim alanına sahip 180 saatlik bir hizmetiçi eğitim programıdır. Bu programda yer alan öğrenme alanları sırasıyla; Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmenin Görevleri, Temel Bilgisayar Bilgisi, İşletim Sistemleri, Kelime İşlemci Yazılımı, Elektronik Hesap Tablo Yazılımı, Veri Tabanı Yazılımı, Sunu Hazırlama Yazılımı, Resim/Fotoğraf İşleme Yazılımı, Grafik / Animasyon Hazırlama Yazılımı, Video/Ses İşleme Yazılımı, Masaüstü Yayıncılık Yazılımı, Web Sayfası Hazırlama Yazılımı, Server (Sunucu) İşletim Sistemi, İnternet Üzerinden İletişim, Bilişim Teknolojilerinin Ders Alanlarında Uygulanması, Bilgisayar Kullanımında Sosyal ve Etik Konulardır. Bu programın amacı bu kursu alan öğretmenlerin bilişim teknolojilerini öğretim süreçlerine entegre etmeyi öğrenmesidir. Hazırlanan bu program ile temel bilgisayar okuryazarlık bilgi ve becerisine sahip, elektronik ortamda ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun etkinlikler oluşturabilen, oluşturduğu etkinlikleri öğrencileri ile eğitim ortamında uygulayabilen ve internet üzerinden meslektaşları ile paylaşabilen bilişim teknolojileri formatör öğretmenlerinin yetiştirilmesi hedeflenmektedir.


Öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin eğitim öğretime entegre etmeleri konusunda hizmetiçi eğitim faaliyetlerini yapan eğitici bilgisayar formatör öğretmenler il millî eğitim müdürlüklerinde çalışmaktadır. İl Milli Eğitim Müdürlüklerinde görevlendirilen eğitici bilgisayar formatör öğretmenleri arasından bir tanesi il bilgisayar koordinatör öğretmeni olarak görevlendirilmektedir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenleri 6 ayda bir her ilden 1 kişi olmak üzere il milli eğitim müdürlükleri tarafından illerinde görevli eğitici bilgisayar formatör öğretmenleri arasından seçilir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenleri Milli Eğitim Müdürlüklerinde öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin kullanımı ve ders etkinliklerine entegre etme konularında hizmetiçi eğitimleri organize etmekle yükümlüdür.


İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerin “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen Eğitimi Programı”nda bulunan yazılımlara ve öğrenme alanlarına yönelik bilgilerinin düzeyi ve öğrenme ihtiyaçlarının belirlenmesi, söz konusu programın illerde mahalli hizmetiçi eğitim faaliyeti olarak gerçekleştirilmesi aşamasından önce gerekli görülmektedir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programla ilgili bilgi ihtiyaçları belirlenerek öncelikle önlem olarak koordinatörlerin bu konularda bilgi ve becerilerini geliştirici hizmetiçi eğitim faaliyetleri düzenlenebilecektir.


AMAÇ



Bu araştırmanın amacı, il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin bilişim teknolojileri formatör öğretmenliği eğitim programında bulunan yazılımlara ve öğrenme alanlarına yönelik bilgilerinin düzeyini ve öğrenme ihtiyaçlarını belirlemektir. Bu araştırmanın amacına uygun olarak aşağıdaki problem cümleleri belirlenmiştir.


1. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programda yer alan yazılımlarla ilgili yeterlilikleri nelerdir?
2. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programın içeriğinde bulunan konularla ilgili öğrenme ihtiyaçları nelerdir?

YÖNTEM

Bu araştırmanın evreni 81 il bilgisayar koordinatör öğretmenidir. Bu araştırma, 81 İlin bilgisayar koordinatör öğretmenlerine 2006 Kasım ayı içerisinde Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmenliği Programının içeriği konusunda 5 günlük bir tanıtım semineri yapılırken gerçekleştirilmiştir. Seminerin sonunda il bilgisayar koordinatörlerine içinde söz konusu programda bulunan 16 öğrenme alanına ait yazılımlarla ilgili bilgi düzeyleriyle ve öğrenme alanlarında kazandırılması istenilen bilgi ve becerilerle ilgili yeterlilikleriyle ilgili görüşlerinin sorulduğu “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen İhtiyaç Analizi Anketi” uygulanmıştır. Söz konusu anket 2 bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde programda kullanılabilecek yazılımlardan hangilerini bildiklerinin sorulduğu yazılımlara ilişkin yeterlikler anketi, ikinci bölümde ise programda bulunan öğrenme alanlarındaki kazanımlarla ilgili bilgi düzeyleri hakkında görüşlerinin sorulduğu programın öğrenme alanlarına yönelik likert tipi görüş anketi bulunmaktadır. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerden 80 tanesi anketleri cevaplandırmıştır. Bir kişi ankete cevap vermemiştir. Bu yüzden veri analizi 80 koordinatörün verdiği cevaplar üzerinden yapılmıştır. İl bilgisayar koordinatörlerinin anketlere verdikleri cevaplar; ortalama, standart sapma, minimum, maksimum değer, frekans vb. istatiksel işlemlere tabi tutularak analiz edilmiş ve il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin bilişim teknolojileri formatör öğretmenliği eğitim programında bulunan yazılımlara yönelik bilgilerinin düzeyi ve öğrenme alanlarına yönelik öğrenme ihtiyaçları belirlenmiştir.

BULGULAR

İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin ankete verdikleri cevaplardan ortalama mesleki kıdem yılları ve yaş ortalamaları bulunmuştur. (bkz. Tablo 1). İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin mesleki kıdem yılı ortalaması yaklaşık olarak 15, yaş ortalamasının da yaklaşık olarak 38 olduğu belirlenmiştir.












İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin ders branşları frekans analizi ile analiz edildiğinde (bkz. Tablo 2) en çok %40 oranla sınıf öğretmenliği, %52,4 oranla kültür dersleri (Matematik, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Tarih, vb.) % 7,6 oranla bilgisayar dersi branşlarında öğretmenlik ünvanına sahip oldukları gözlenmiştir.

İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programda yer alan yazılımlarla ilgili yeterliliklerinin neler olduğuyla ilgili araştırmanın ilk problemine cevap aramak amacıyla anketin yazılımlara ilişkin yeterlikler bölümünde il bilgisayar koordinatör öğretmenlerin verdikleri cevapların bilenlerin ve bilmeyenlerin yüzdesi hesaplanarak istatistiksel analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre (bkz. Tablo 3), Program içeriğinde bulunan yazılımlar; az bilinenler (bilenlerin oranının %50’nin altında olduğu), orta düzeyde bilinenler (bilenlerin oranının %50 - % 80 arasında olduğu) ve iyi bilinenler (bilenlerin oranının %80 - %100 arasında olduğu) üç gruba sınıflandırılmıştır. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programın içeriğinde bulunan kullanımını en az bildiklerini düşündükleri yazılımlar; Linux Red Hat Server, Windows 2003 Server (sunucu işletim sistemleri), Linux (işletim sistemi yazılımı), Linux office yazılımları, Quark Express (masaüstü yayıncılık yazılımı), Adobe Premier (video/ses işleme yazılımı), Fireworks (resim/fotoğraf işleme yazılımı) ve Flash (grafik/animasyon hazırlama yazılımı) olarak belirlenmiştir. Orta düzeyde bilindiği düşünülen yazılımlar; Swish (grafik/animasyon hazırlama yazılımı), Frontpage (Web Sayfası Hazırlama Yazılımı), Photoshop (Resim/Fotoğraf İşleme Yazılımı), Moviemaker (Video/Ses İşleme Yazılımı), Dreamweaver (Web Sayfası Hazırlama Yazılımı) olarak belirlenmiştir. İl koordinatörlerinin en çok bildiklerini düşündükleri yazılımlar, Windows XP (işletim sistemi yazılımı), Windows office yazılımlarıdır (Kelime işlemci yazılımı, Elektronik hesap tablosu yazılımı, Veri Tabanı yazılımı, Sunu hazırlama yazılımı ve masaüstü yayıncılık yazılımı)



İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin programın içeriğindeki konularla ilgili öğrenme ihtiyaçları nelerdir sorusunu cevaplamak için anketin ikinci bölümündeki sorulara il bilgisayar koordinatör öğretmenleri tarafından verilen yanıtlar istatistiksel ortalama hesaplama yöntemiyle analiz edilmiştir. Veri analiz sonuçlarına göre (bkz. Tablo 4), İl koordinatörlerinin öğrenme ihtiyacı duydukları konular; en çok öğrenme ihtiyacı duyulan konular (ortalamanın 3 ile 4 arasında olduğu), orta düzeyde ihtiyaç duyulan konular (ortalamanın 4 ile 4,5 arasında olduğu) ve en az öğrenme ihtiyacı duyulan konular (ortalamanın 4,5 ile 5 arasında olduğu) olacak biçimde üç grupta toplanmıştır. Koordinatörlerin en çok öğrenme ihtiyacı duyduğu konular; sunucu işletim sistemlerinde “web server”, “ftp server” ve “mail server” ayarları yaparak kullanarak web sayfalarının yayınlanması ve dosya paylaşılması, web sayfalarının sunucu üzerinden yayınlanması için domain name ve name server elde edilmesi ve sunucunun IP adresiyle bunların ilişkilendirilmesi, vektörel grafik animasyon hazırlama yazılımlarıyla eğitsel amaçlı animasyonların hazırlanması, bu yazılımda hazırlanan animasyonların web sayfalarında veya sunumlarda kullanılabilecek hale getirilmesi, vektörel grafik/animasyon yazılımlarının eğitim amaçlı kullanımı, sunucu işletim sistemlerinin eğitim amaçlı kullanımı ve bilgisayara kurulumu, web sayfası hazırlama yazılımları kullanılarak web tabanlı etkileşimli çokluortam ders uygulamalarının hazırlanması ve video işleme yazılımları kullanılarak eğitsel amaçlı video dosyası materyallerin oluşturulması ve bunların web sayfalarında kullanılabilecek hale getirilmesidir. Koordinatörlerin orta düzeyde öğrenme ihtiyacı duydukları konular; video/ses işleme yazılımlarında video filmlerinin hazırlanması, bu yazılımların özellikleri ve eğitimde kullanım alanları, ders yazılımlarının değerlendirilmesi, ders yazılımlarının ders öğretim süreçlerinde uygun yerlerde kullanımı, web sayfası hazırlama yazılımlarının özellikleri ve eğitimde kullanım alanları, web sayfalarının yayınlanması, resim/fotoğraf işleme yazılımlarının özellikleri ve eğitimde kullanımı, resim/fotoğraf işleme yazılımında resimlerin/fotoğrafların web sayfalarında kullanılabilecek hale getirilmesi, bilgisayar bakımı ve arızalarının onarımı, bilgisayarların BIOS ayarlarının yapılması BT araçlarından kendi ders alanları dışındaki diğer ders alanlarında nasıl destek alınabileceğidir. Koordinatörlerin en az öğrenme ihtiyacı duydukları konular özetle; BT araçları kullanılarak internet üzerinden iletişim sağlanması ve bilgi alışverişinde bulunulması, internet arama motorları kullanılarak internet üzerinden araştırma yapılıp bilgi edinilmesi, kendi ders alanlarıyla ilgili müfredat kazanımlarının öğretimi amaçlı BT araçlarını kullanarak bir öğretim projesinin hazırlanması, Office yazılımlarının (masaüstü yayıncılık yazılımı, hesap tablosu yazılımı, kelime işlemci yazılımı ve sunu hazırlama yazılımı) özellikleri ve eğitsel amaçlı kullanımı, bu yazılımlarla etkin dokümanların hazırlanması, bilgisayarın eğitim öğretim süreçlerinde kullanımı, bilgisayar donanımının ana parçaları ve işlevleri, ağ ayarlarının yapılması, ağda diğer bilgisayarlarla yazıcı ve dosya paylaşımının sağlanması, dosya sistemine göre harddiskin yapılandırılması, işletim sistemine donanım bileşenlerinin ve çevre birimlerinin tanıtılması, uygulama yazılımlarının kurulması ve silinmesi, işletim sisteminde dosya ve dizin oluşturulması, kopyalanması ve silinmesi, bilgisayara antivirüs ve firewall yazılımlarının kurulması ve ayarlanması, BT araçlarının kendi ders alanlarının öğretiminde nerede ve nasıl kullanılabileceği, bilgisayar ve internet kullanırken telif haklarının nasıl dikkate alınacağı, bilgisayarın sağlıklı ve ergonomik kullanımı, bilişim teknolojileri formatör öğretmenlerinin görev ve sorumlulukları ve bu öğretmenlerin sahip olması gereken bilgi, beceri ve tutumlar olarak sıralanmaktadır.



SONUÇ
Bu araştırmanın sonucunda il bilgisayar öğretmenleri Windows XP işletim sistemi ve Windows Office yazılımlarını (kelime işlemci yazılımı, elektronik hesap tablosu yazılımı, veritabanı yazılımı, sunu hazırlama yazılımı, masaüstü yayıncılık yazılımı) iyi düzeyde bildiklerini belirtmektedir. Buna ilaveten Windows Office yazılımlarının özelliklerini ve eğitim amaçlı kullanımını iyi düzeyde bildiklerini, BT araçlarının kendi ders alanlarının öğretiminde nerede ve nasıl kullanılacağını iyi derece bildiklerini de belirtmektedirler. Bu aynı zamanda BT araçlarının il bilgisayar koordinatörleri açısından genellikle Windows XP işletim sistemi ve Windows Office yazılımları olarak kabul edildiği anlamına da gelebilir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenleri aynı zamanda bilgisayar donanım ayarlarının nasıl yapılacağını, Windows işletim sisteminin bilgisayara nasıl kurulacağını ve kullanılacağını da iyi bildiklerini belirtmişlerdir. Bu da il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin bugüne kadar aldıkları hizmetiçi eğitim kurslarının genellikle Windows işletim sistemi, Windows Office yazılımlarının kullanımı ve Office yazılımlarının eğitim ve öğretim süreçlerine entegre edilmesine yönelik olduğunu göstermektedir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenleri ayrıca Bilişim Teknolojileri formatör öğretmenlerinin görev ve sorumluluklarının neler olması gerektiğini bildiklerini de belirtmektedirler. Bu nedenle İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin formatör öğretmenlerde olması gereken bilgi ve becerileri de yukarıda belirtilen konularla sınırladıkları da düşünülebilir. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin en çok öğrenme ihtiyacı duydukları yazılımlar ise sunucu işletim sistemleri, Linux işletim sistemi ve Linux tabanlı office yazılımlarıdır. Bunun yanında video/ses işleme yazılımları, resim/fotoğraf işleme yazılımı, grafik/animasyon hazırlama yazılımı, web sayfası hazırlama yazılımları il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin öğrenmeye ihtiyaç duydukları yazılımlar arasındadır. İl bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin söz konusu programın öğrenme alanında geçen konularla ilgili en çok öğrenme ihtiyacı duydukları konular yukarıda belirtilen yazılımlarla paraleldir. İl bilgisayar koordinatörlerinin en çok web server kurulması ve web sayfalarının bu sunuculardan yayınlanması konularında ve grafik/animasyon hazırlama yazılımları, video/ses işleme yazılımları, resim/fotoğraf işleme yazılımları ve web sayfası hazırlama yazılımlarını eğitim materyali hazırlanmasında kullanılmasında ve bu materyallerin web sayfalarında kullanılabilecek hale getirilmesi konularında öğrenmeye ihtiyaç duydukları görülmektedir. İl bilgisayar koordinatörlerinin yukarıda belirtilen yazılımlarda ve konularda bilgi ihtiyaçlarının fazla olması bu yazılımlarla ve konularla ilgili il bilgisayar koordinatörlerine yönelik bugüne kadar pek fazla hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin yapılmamış olmasından kaynaklandığı düşünülebilir.

ÖNERİLER

Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmenliği Hizmetiçi Eğitim Faaliyetleri başlatılmadan önce il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin grafik/animasyon hazırlama yazılımları, video/ses işleme yazılımları, resim/fotoğraf işleme yazılımları ve web sayfası hazırlama yazılımlarıyla eğitim materyali hazırlanmasında ve bu materyallerin web sayfalarında kullanılabilecek hale getirilmesi, web server kurulması ve web sayfalarının bu sunuculardan yayınlanması konularında hizmetiçi eğitim faaliyetlerine katılmaları söz konusu “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen Eğitimi” programının uygulama aşamasındaki başarısı açısından önemlidir. Yukarda belirtilen konularda il bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin eğitilmesi, eğitim ve öğretim süreçlerinde Windows işletim sistemi ve Office yazılımları dışındaki Linux işletim sistemi ve ofis yazılımları, grafik/animasyon hazırlama yazılımları, video/ses işleme yazılımları, resim/fotoğraf işleme yazılımları ve web sayfası hazırlama yazılımlarının da öğretmenler tarafında kullanımına başlanması açısından gerekmektedir.


KAYNAKÇA
Akkoyunlu, B. (2003), Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Eğitimde Internet Kullanımı, 2003, İstanbul, BİTAV.


Altun, A. (2005). Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar, Anı Yayıncılık, Ankara.


Altun, A., Oklun, S., (2005). Güncel Gelişmeler Işığında İlköğretim, Anı Yayıncılık, Ankara.


Anderson N. & at all (2005). Sustaining and Supporting Teacher Professional Development in ICT. http://www.aare.edu.au/02pap/and02399.htm (5.11.2005)


Bal C. H. (2001). Bilgisayar ve İnternet Akademi Yayınevi Trabzon.


ECDL-Avrupa Bilgisayar Kullanım Sertifikası Müfredat Versiyonu 3.0 http://www.ecdl.org.tr/pdftr/syllabus_tr.pdf (1.12.2005)


Halis, İ. (2001). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Mikro Yayın, Konya.


İpek, İ. (2001), Bilgisayarla Öğretim, Tıp Teknik Kitapçılık Ankara.


New Zealand Ministry of Education (2005). What Makes for Effective Teacher Professional Development in ICT?. http://www.minedu.govt.nz/index.cfm (22.11.2005)


Özsoy, O. (2003). Etkin Eğitim Hayat Yayınları İstanbul.


Unesco (2005). IFIP Curriculum – Information and Communication Technology in Secondary Education. http://wwwedu.ge.ch/cptic/prospective/projets/unesco/en/teacher. html (12.11.2005)


Uşun, S. (2000). Bilgisayar Destekli Öğretim Pegem A Yayıncılık Ankara.


Varol, N. & at all, Bilgisayar Kurs Kitabı, Arkadaş Yayınevi Ankara.


Williams D. & at all. (2005). Teachers' ICT skills and knowledge needs Final Report to SOEID. http://www.scotland.gov.uk/library/ict/append-title.htm (1.12.2005)

2. Makale

ÖĞRETMENLERİN E-ÖĞRENME MATERYALLERİ GELİŞTİREBİLMELERİNE YÖNELİK “YAZARLIK YAZILIMI” HİZMETİÇİ EĞİTİM PROGRAMI

Dr. Tunç Erdal AKDUR

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü

ÖZET

Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak bilgi ve iletişim teknolojileri tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri için hizmet içi eğitim programları aracılığı ile bu konularda bilgi ve beceri sahibi olmaları gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin yazarlık yazılımları eğitimi alarak web tabanlı e-öğrenme materyalleri hazırlayabilmelerini sağlayacak bir hizmetiçi eğitim programı hazırlanmasıdır. Hizmetiçi Eğitim programı hazırlanırken öğretmenlere e-öğrenme materyali hazırlatma amaçlı hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili çalışmaları içeren literatür taraması yapılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda; eğitim programını hazırlayan araştırmacılar tarafından öğretmenlerin yazarlık yazılımları kullanarak eğitim materyalleri hazırlayabilmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve beceriler belirlenmiştir. Hazırlanan eğitim programı ile web tabanlı yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyali hazırlayabilme bilgi ve becerisine sahip, bilgisayar ortamında web tabanlı öğrenme materyalleri hazırlayabilen öğretmenlerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Yazarlık yazılımı hizmetiçi eğitim programı 60 saatlik bir hizmetiçi eğitim programıdır.

GİRİŞ

Günümüzde öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını sınıf etkinliklerinde kullanmalarını sağlamak için ilköğretim ve ortaöğretim okullarımızın büyük çoğunluğuna en az 15 öğrenci ve 1 öğretmen bilgisayarı ve ADSL internet bağlantısı içeren BT sınıfları kurulmuştur. Bu BT sınıflarının kuruluş amacı öğretmenlerimizin bu teknolojileri eğitim ve öğretim süreçlerine entegre etmeleridir. Öğretmenlerin eğitim öğretim süreçlerini geliştirme amacıyla bu BT sınıflarını ve donanımlarını kullanabilmeleri için eğitim yazılımları veya e-öğrenme materyallerine sahip olmaları gerekmektedir. Ancak günümüze kadar okullarımıza kurulan BT sınıflarına çeşitli nedenlerden dolayı eğitim yazılımları ve e-öğrenme materyalleri sağlanamamıştır. Bu nedenle, bu BT sınıflarının eğitim öğretime entegre edilebilmesi için öğretmenlerin bu sınıflarda eğitim öğretim faaliyetlerinde kullanacakları kendi eğitim yazılımlarını ve e-öğrenme materyallerini geliştirmeleri gerekmektedir. Dünya üzerinde son zamanlarda eğitimcilerin büyük bir bölümü web tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirmeye yönelmişlerdir. E- öğrenme materyalleri internet üzerinden daha kolay paylaşılabilir olması ve yer ve zaman kısıtlaması olmadan internet üzerinden eğitim olanağı sağlamasından dolayı eğitsel açıdan daha avantajlı eğitim olanağı sağlamaktadır. Bir e-öğrenme materyali; (sunum, öğrenme nesnesi, vb.) bilgisayar ortamlı metin, resim, animasyon, video, soru cevap aktiviteleri, vb. bilgi nesnelerinden oluşmaktadır (Karaman, 2004). E-öğrenme materyalleri de bu bilgi nesnelerinin bir kaçının bir öğrenme hedefine ulaşmak amacıyla bir araya getirilmesinden oluşmaktadır (Doruk, 2006). Öğretmenlerimizin web tabanlı e-öğrenme içeriğini oluşturmalarını sağlamak amacıyla kullanılabilecek yazılımlar web tabanlı yazarlık yazılımlarıdır. Web tabanlı yazarlık yazılımları web ortamlı etkileşimli çoklu ortam e-öğrenme uygulamaları ile içeriğini hazırlama amacıyla kullanılabilen yazılımlardır. Web tabanlı yazarlık yazılımları genel olarak “Web Sayfası Hazırlama Yazılımı”, “Resim İşleme Yazılımı”, “Vektörel Grafik/Animasyon Hazırlama Yazılımı”, “Video İşleme Yazılımı”, “Ses İşleme Yazılımı” yazılım paketlerini içermektedir (Gallenson & all, 2002). Yazarlık yazılımları ile öğretmenlerimizin web tabanlı eğitim materyali (içerik, sunum, öğrenme nesnesi, vb.) hazırlayabilirler. Yazarlık platformu, az veya hiç programlama becerisi olmayan öğretmen ve öğrencilerin, kaliteli eğitsel web sayfaları, internette kullanılabilecek resimler, vektörel animasyonlar, videolar ve ses kayıtları, vb. eğitsel uygulamalar oluşturmalarına imkân sağlamaktadır. Yazarlık yazılımları içindeki her bir yazılımda geliştirilen, web sayfaları, resimler, videolar, vektörel animasyonlar, ses kayıtları birbirleriyle uyumlu biçimde ve istendiğinde bir arada bir web ortamlı uygulama ortamında kullanılabilmektedir. Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerimizin kendi başlarına yazarlık yazılımları olarak adlandırılan yazılımları kullanarak web tabanlı e-öğrenme materyalleri ya da öğrenme nesneleri hazırlamaları gerekmektedir. Öğretmenlerin web tabanlı yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenim materyalleri ya da öğrenme nesneleri geliştirebilmeleri için bir hizmet içi eğitim programı hazırlanması ve öğretmenlerin bu program kapsamında eğitilmesi gereklidir.Yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyali üretimi projesi ile eğitim öğretim kurumlarımızda en çok ihtiyaç duyulan bilişim teknolojileri ortamlı derslere yönelik e-öğrenme materyalleri ve nesneleri hazırlanabilecektir. Öğretmenlerimiz BT sınıflarında bu yazılımları kullanmak suretiyle eğitim materyalleri hazırlamaları ve bu materyalleri internet üzerinden birbirleriyle paylaşarak, eğitim ve öğretim süreçlerinde etkin bir şekilde kullanabilecek bilgi ve beceri düzeyine getirilmesi gereklidir. Yazarlık yazılımlarıyla e-öğrenme materyalleri geliştirilmesi sayesinde okullarımızda bilişim teknolojileri destekli eğitim materyallerinin sayısı artacak ve öğretmenlerimiz bu e-öğrenme materyallerini derslerinde daha sıklıkla kullanabilecektir. Öğretmenlerimiz tarafından üretilen bilişim teknolojisi destekli e-öğrenme materyallerini internet üzerinden de yayınlanarak ülkemizde İzmir’den Van’a kadar en ücra köşesindeki çalışan tüm öğretmenimizin bu materyallere ulaşımı ve derslerinde kullanmaları sağlanabilecek, bilgi ve iletişim teknolojileri diğer öğretmenler tarafından da eğitim öğretim süreçlerinde kullanılabilecektir.Bu araştırmada öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyali geliştirilebilmeleri için hazırlanan Yazarlık Yazılımları hizmetiçi eğitim programı çalışmaları anlatılmakta ve hazırlanan eğitim programının genel özeti yer almaktadır.

AMAÇ

Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin eğitim-öğretim süreçleri için web tabanlı öğretim materyalleri hazırlamalarını sağlayacak yazarlık yazılımları hizmet içi eğitim programını hazırlamaktır. Bu program aracılığıyla öğretmenlerin, yazarlık yazılımlarını kullanarak eğitim materyalleri geliştirmeleri hedeflenmektedir.

YÖNTEM

Program hazırlanırken uluslararası ve ulusal düzeydeki hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması aşamasında yurtiçi ve yurtdışındaki yayınlarda öğretmenlerin ne tür yazılım araçları kullanarak eğitim ve öğretim süreçlerinde kullanacakları web tabanlı e-öğrenme materyallerini geliştirdikleri araştırılmıştır. Öğretmenlerin e-öğrenme materyalleri geliştirebilmeleri için gerekli olan bilgi, beceri ve tutumlarla ilgili deneyimler, öneriler ve uygulamalar incelenmiştir. Konuyla ilgili literatür taramasında elde edilen bilgiler temel alınarak, “Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı hazırlama çalışmaları başlamıştır. Hazırlanan programda öğrenme alanları belirlenirken büyük ölçüde gereklilikçi (essentialist) bir eğitim programı yaklaşımı kullanılmıştır. Programı hazırlayan araştırmacılar literatür taraması sonucunda elde ettikleri bulgular yanında kendi ön bilgi ve deneyimlerini de yansıtarak öğretmenlerin yazarlık yazılımı araçlarını kullanarak derslerine yönelik web tabanlı e-öğrenme materyali hazırlayabilmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve becerileri belirlemişlerdir. Ayrıca eğitim program hazırlanırken öğretmenlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmeleri için kullanılacak öğretim stratejileri ve öğrenme deneyimleri mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımıyla yönlendirilmiş, hizmetiçi eğitim programında öğrenme ortamlarını ve öğretim stratejilerini de yapılandırmacı yaklaşımı olabildiğince yansıtacak biçimde düzenlemeye çalışılmıştır.

BULGULAR

Literatür taraması sonucunda öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyalleri geliştirmeleriyle ilgili literatür incelendiğinde; öğretmenlerin web tabanlı e-öğrenme materyalleri (sunum, e-içerik, öğrenme nesneleri, vb.) geliştirebilmesi için “Web Sayfası Hazırlama Yazılımı”, “Resim İşleme Yazılımı”, “Vektörel Grafik/Animasyon Hazırlama Yazılımı”, “Video İşleme Yazılımı”, “Ses İşleme Yazılımı”larından oluşan yazarlık yazılımlarını öğrenmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır (Gallenson & all, 2002), (Unesco, 2005). Resim işleme yazılımı; web ortamında kullanılabilecek dijital resimler oluşturmak için, vektörel grafik animasyon hazırlama yazılımı; web tabanlı animasyonlar hazırlamak için, video işleme yazılımı web tabanlı video dosyaları hazırlamak için, ses işleme yazılımı; web tabanlı ses dosyaları hazırlamak için, web sayfası hazırlama yazılımı da hazırlanan bu web tabanlı bilgi nesnelerini bir öğrenme hedefi doğrultusunda uygun biçimde bir araya getirerek bir web tabanlı e-öğrenme materyali oluşturulması için kullanılmaktadır. (Doruk, 2006), (Karaman, 2004). Öğretmenlerin kendi başlarına öğretim materyalleri geliştirebilmeleri için yazarlık yazılımlarını kullanarak ders anlatımlarıyla ilgili dijital ortamda resim, animasyon, video, sınav soruları, ses, vb. bilgi nesneleri hazırlayabilmeleri ve bu bilgi nesnelerini bir öğrenme hedefi doğrultusunda birleştirerek bir e-öğrenme materyali oluşturabilme konusunda hizmetiçi eğitim almaları gerekmektedir.

SONUÇ

Bu çalışmanın sonucunda temel yazarlık yazılımları (resim işleme, grafik animasyon hazırlama, video işleme, ses işleme, web sayfası hazırlama yazılımları) bilgi ve becerisine sahip, web ortamında ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun e-öğrenme materyalleri oluşturabilen öğretmenlerinin yetiştirilmesini hedefleyen “Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı” hazırlanmıştır.Bu hizmetiçi eğitim programı ile öğretmenlerin yazarlık yazılımlarıyla kendi dersleriyle ilgili e-öğrenme materyalleri hazırlamaları hedeflenmektedir.“Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi eğitim programı”nın genel amaçları:Öğretmenlerin;Resim ve fotoğraf işleme yazılımlarını kullanabilme,Eğitsel amaçlı web tabanlı resim ve fotoğraf dosyaları hazırlayabilme,Animasyon hazırlama yazılımını kullanabilme,Ders konularına uygun web tabanlı animasyonlar hazırlayabilme,Video ses işleme yazılımlarını kullanabilme,Eğitsel amaçlı web tabanlı video ve ses dosyaları hazırlayabilme,Web sayfası hazırlama yazılımını kullanabilme,Web tabanlı yazarlık yazılımlarında geliştirilen dijital video, resim, animasyon, ses, vb.) kullanarak e-öğrenme materyalleri ve web siteleri hazırlayabilmeleri,bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.Bilişim Teknolojileri formatör öğretmen programı Tablo 1’de görüldüğü gibi 8 öğretim alanına sahip 60 saatlik bir hizmetiçi eğitim programdır. Öğrenme alanlarına göre detaylı süre aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Öğretim görevlileri kursiyerlerin durumu ve ihtiyaçlarına göre bu süreleri değiştirebilmektedir.Kursiyerlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmesi için ders etkinliklerinde mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımının kullanılması, öğrenme ortamları ve öğretim stratejilerinde de “yapılandırmacı yaklaşımın” olabildiğince yansıtmasına çalışılmıştır.Program etkinliklerinde kursiyer öğretmenlerin kendi başlarına ya da gruplar halinde çalışarak programın öğrenme alanlarındaki yazarlık yazılımı araçlarını kullanarak kendi ders öğretim süreçlerinde kullanabilecekleri ve diğer meslektaşlarıyla paylaşabilecekleri e-öğrenme materyallerini geliştirmeleri hedeflenmiştir. Bu etkinlikler aracılığıyla öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanmayı öğrenirken aynı zamanda bu araçları kullanarak e-öğrenme materyalleri de geliştirebilmeyi öğrenmeleri istenmektedir.Öğretim sürecinde programı uygulayan öğretim görevlisinin rolü, kursiyerlere rehberlik ederek öğrenmeyi kolaylaştırmak olarak belirlenmiştir. Öğretim görevlisinden, kursiyerlerin bilmeleri gereken her şeyi söylemek yerine kursiyerlere yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyali hazırlama görevleri vermeleri, kursiyerlerin meraklarını sürdürmelerini sağlamaları ve kursiyerler çalışırken onlara rehber olmaları istenmektedir. Öğretim görevlisi aynı zamanda programı uygularken kursiyerlerin araştırma, sorgulama, problem çözme ve karar verme süreçlerine katılmasını sağlayacak çeşitli etkinlikler yapmaları da istenmektedir. Öğretim görevlisinden kursiyerlerin bilgiyi yapılandırmalarını ve öğrenmelerini değerlendirmelerini sağlayan bireysel veya grup etkinlikleri etkin şekilde kullanması istenmektedir. Öğretim sürecinde öğretim görevlisinin rolü, öğrenen bireylere rehberlik ederek öğrenmeyi kolaylaştırmak olacaktır.Programda, değerlendirme süreci de yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmıştır. Öğretim görevlisinden kursiyerlerin programdaki kazanımlara ne kadar ulaştığını değerlendirmesi için kursiyer ürün dosyası (Kursiyerlerin kurs boyunca öğrenme alanlarında yazarlık yazılımlarını kullanarak yaptıkları web tabanlı video, animasyon, resim, ses, web sayfası, vb. çalışmaları içeren CD-ROM) hazırlamaları istenmektedir. Öğretim görevlisi kurs sonunda kursiyerlerin değerlendirmesini yaptıkları çalışmalara bakarak yapacaktır. Kursiyer çalışmaları 100 puan üzerinden değerlendirilecek bu puan kursiyerlerin başarı puanı olacaktır.Kursiyerlerin kurs süresi boyunca hazırladıkları aşağıdaki çalışmalar, her kursiyerin ürün dosyasında, CD/DVD-ROM ortamında bulunacaktır:Resim/Fotoğraf işleme yazılımı ile optimize edilmiş bir resim ya da fotoğraf dosyası, (Dijital kameradan çekilmiş bir fotoğrafın web sayfaları ya da sunum yazılımı için optimize edilmiş hâli, vb.)Grafik / Animasyon hazırlama yazılımı ile hazırlanmış grafik ve animasyon dosyası, (Okulun amblemi, ders konularıyla ilgili bir animasyon, vb.)Video / ses işleme yazılımı ile hazırlanmış web sayfalarında yayınlanmaya uygun film dosyaları ya da ses dosyaları,Web sayfası hazırlama yazılımıyla kursiyerlerin kendi ders alanlarıyla ilgili hazırladıkları eğitici web sayfaları,Kursiyerlerin BT araçlarını kullanarak yapılandırmacı yaklaşıma uygun tasarladıkları proje örnekleri,

ÖNERİLER

“Yazarlık Yazılımları” hizmetiçi Eğitim programı çağımızın ihtiyaçlarına uygun biçimde öğretmenlerin yazarlık yazılımlarını kullanarak e-öğrenme materyalleri hazırlayabilmeyi öğrenmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Eğitim programlarının dinamik yapısı göz önüne alındığında bu programın da nihai bir program olmadığı ve uygulama ortamlarında sürekli değerlendirilerek, ulaşılan bilgilerin ışığında sürekli güncelleştirilmesi için çalışmalar yapılması gerekmektedir.6.

KAYNAKÇA

New Zealand Ministry of Education (2005). What Makes for Effective Teacher Professional Development in ICT?. http://www.minedu.govt.nz/index.cfm (22.11.2005)

Dr. Dorothy Williams & at all. (2005). Teachers' ICT skills and knowledge needs Final Report to SOEID. http://www.scotland.gov.uk/library/ict/append-title.htm (1.12.2005)

Dr. Neil Anderson & at all (2005). Sustaining and Supporting Teacher Professional Development in ICT. http://www.aare.edu.au/02pap/and02399.htm (5.11.2005)

Unesco (2005). IFIP Curriculum – Information and Communication Technology in Secondary Education. http://wwwedu.ge.ch/cptic/prospective/projets/unesco/en/teacher.html (12.11.2005)

Gallenson A., Heins J., Heins, T., Macromedia MX: Creating Learning Objects, http://www.adobe.com/resources/elearning/objects, 2002Karaman S., Öğrenme Nesnesi Nedir., http://atanesa.atauni.edu.tr/ /Okumalar/Ogrenme Nesnesi.htm, 2004

Doruk Z., E-öğrenme Bileşenleri ve Nesneleri http://www.e-learningtalks.com/2006/05/07/e-ogrenme-bilesenleri-ve-nesneleri, 2006.

Christiansen J., Anderson T., Feasibility of Course Development Based on Learning Objects: Research Analysis of Three Case Studies, http://www.itdl.org/Journal/Mar_04/article02.htm, 2004.

Learning object, http://en.wikipedia.org/wiki/Learning_Object, 2007Ploetz P., Faculty Development and Learning Object Technology:Bridging the Gap, Teaching With Technmology Today, Vol. 10, No. 4: February 2004. http://www.uwsa.edu/ttt/articles/ploetz3.htm#notes

Krauss F., Ally M., A Study of The Design and Evaluation of A Learning Object and Implications for Content Development., Interdisciplinary Journal of Knowledge and Learning Objects Volume 1, 2005 http://ijklo.org/Volume1/v1p001-022Krauss.pdf

Akkoyunlu, B., Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Eğitimde Internet Kullanımı, 2003, İstanbul, BİTAV,

İpek, İ. Bilgisayarla Öğretim, Tıp Teknik Kitapçılık Ankara,2001

Uşun,S. Bilgisayar Destekli Öğretim Pegem A Yayıncılık Ankara, 2000

Halis, İ. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Mikro Yayın, Konya, 2001

Özsoy, Osman, Etkin Eğitim Hayat Yayınları İstanbul, 2003Altun, A.Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar, Anı Yayıncılık, Ankara,2005

Altun, A.,Olkun,S. Güncel Gelişmeler Işığında İlköğretim, Anı Yayıncılık, Ankara,2005

1. Makale

ÖĞRETMENLERİN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ ÖĞRETİM SÜREÇLERİNE ENTEGRE EDEBİLMELERİNE YÖNELİK HİZMET İÇİ EĞİTİM KURS PROGRAMI ÖNERİSİ

Dr. Tunç Erdal AKDUR

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü


ÖZET

Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını sınıf etkinliklerinde kullanmaları ve bilişim teknolojisi araçlarını düzenledikleri etkinliklerle bütünleştirmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını öğretim süreçlerine entegre etmeleri için hizmet içi eğitim programları aracılığı ile bu konularda bilgi ve beceri sahibi olmaları sağlanmalıdır. Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin eğitim-öğretim süreçlerinde bilişim teknolojisi araçlarını etkin ve verimli kullanmalarını sağlayacak bir hizmet içi eğitim programının hazırlanmasıdır. Eğitim programı hazırlanırken uluslararası ve ulusal hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili çalışmaları içeren literatür taraması yapılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda; eğitim programını hazırlayan araştırmacılar tarafından öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını derslerine entegre etmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve beceriler belirlenmiştir. Hazırlanan eğitim programı ile temel bilgisayar okuryazarlık bilgi ve becerisine sahip, elektronik ortamda ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun etkinlikler oluşturabilen, oluşturduğu etkinlikleri öğrencileri ile eğitim ortamında uygulayabilen ve internet üzerinden meslektaşları ile paylaşabilen öğretmenlerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Bilişim Teknolojileri formatör öğretmen programı 16 öğretim alanına sahip 180 saatlik bir hizmetiçi eğitim programıdır.

1. GİRİŞ

Bilişim teknolojisi araçlarının öğretim ortamlarında kullanılabilmesi için, öğretmenler bilişim teknolojisi araçlarını sınıf etkinliklerinde kullanabilmeli ve bilişim teknolojisi araçlarını düzenledikleri etkinliklerle bütünleştirebilmelidir. Öğretmenlerin bilişim teknolojilerini öğretim süreçlerine entegre edebilmeleri için bir hizmet içi eğitim programı hazırlanması ve öğretmenlerin bu program kapsamında eğitilmesi gereklidir.

Günümüzde öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını sınıf etkinliklerinde kullanmalarını sağlayacak eğitim programı; öğretmenlere bilgisayar okur yazarlığını ve bilgisayar tamiri ile ilgili teknik konuları öğreten “Bilgisayar Formatör Öğretmen Eğitim Programı”dır. Bu program 90’lı yıllardan beri MEB tarafından uygulanmaktadır. Ancak eğitim sürecinin dinamik yapısı, eğitim aracılığı ile öğretmenlere kazandırılmak istenen özelliklerin sıralandığı eğitim programlarının yapısının da dinamik olmasını gerektirmektedir. Sürekli gelişen ve değişen toplum yapısında hizmetiçi eğitim programlarının aynı yapıda kalması, yenilikleri yansıtmaktan uzak olması öğretmenlerin de bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim sistemine entegre edilmesi konusunda çağın gerisinde kalmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle Bilgisayar Formatör Öğretmen hizmetiçi eğitim programının da güncellenmesi gerekmektedir. Bu araştırmada önceki dönemlerde kullanılmış olan genellikle öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileri okuryazarlık bilgisini geliştirmeye yönelik olarak hazırlanmış “Bilgisayar Formatör Öğretmen Eğitimi Programı”nın güncelleştirilme çalışmaları anlatılmakta ve güncellenen eğitim programı yer almaktadır.

2. AMAÇ

Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin eğitim-öğretim sürecinde bilişim teknolojisi araçlarını etkin ve verimli kullanmalarını sağlayacak bir hizmet içi eğitim programını hazırlamaktır. Bu program aracılığıyla öğretmenlerin, bilişim teknolojisi araçlarını öğretim ortamlarında kullanabilmeleri ve bilişim teknolojisi araçlarını düzenledikleri etkinliklerle bütünleştirmeleri hedeflenmektedir.

3. YÖNTEM

Program hazırlanırken uluslararası ve ulusal düzeydeki hizmet içi öğretmen eğitim programlarıyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması aşamasında yurtiçi ve yurtdışındaki yayınlarda öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını öğretim sürecine entegre etmeleri için gereken bilgi, beceri ve tutumlarla ilgili deneyimler, öneriler ve uygulamalar imcelenmiştir. Literatür taramasında elde edilen bilgiler temel alınarak, Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen eğitim programı hazırlama çalışmalarına başlanmıştır. Hazırlanan programda öğrenme alanları belirlenirken büyük ölçüde gereklilikçi (essentialist) bir eğitim programı yaklaşımı kullanılmıştır. Programı hazırlayan araştırmacılar kendi ön bilgi ve deneyimlerini de yansıtarak öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçlarını derslerine entegre etmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve becerileri oluşturmuşlardır. Ayrıca eğitim program hazırlanırken öğretmenlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmeleri için kullanılacak öğretim stratejileri ve öğrenme deneyimleri mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımıyla yönlendirilmiş, öğrenme ortamlarının ve öğretim stratejilerinin de “yapılandırmacı yaklaşımı” olabildiğince yansıtması sağlanmaya çalışılmıştır.

4. BULGULAR

Literatür taraması sonucunda bilişim teknolojileriyle ilgili yurtdışında kullanılan hizmetiçi öğretmen eğitim programları incelendiğinde; temel bilgisayar okuryazarlık bilgi ve becerisine sahip, elektronik ortamda ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun etkinlikler oluşturabilen, oluşturduğu etkinlikleri öğrencileri ile eğitim ortamında uygulayabilen ve internet üzerinden meslektaşları ile paylaşabilen öğretmenlerin yetiştirilmesinin hedeflendiği gözlenmektedir. Yurtdışındaki hizmetiçi öğretim programlarında ofis yazılımlarının yanı sıra öğretmenlerin kendi başlarına öğretim materyalleri geliştirebilecekleri resim işleme, animasyon hazırlama, video/ses işleme, masaüstü yayıncılık, web sayfası hazırlama yazılımlarının da eğitimde kullanım yöntemleri öğretilmektedir. Bunun yanı sıra bu programlar internet üzerinden iletişim, bilişim teknolojisi araçlarının ders alanlarına uygulanması ve BT kullanımında sosyal ve etik konuları da içermektedir.

5. SONUÇ

Bu çalışmanın sonucunda temel bilgisayar okuryazarlık bilgi ve becerisine sahip, elektronik ortamda ders programlarına ve öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun etkinlikler oluşturabilen, oluşturduğu etkinlikleri öğrencileri ile eğitim ortamında uygulayabilen ve internet üzerinden meslektaşları ile paylaşabilen öğretmenlerinin yetiştirilmesini hedefleyen “Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen hizmetiçi eğitim programı” hazırlanmıştır.
Bu eğitim programı ile öğretmenlerin bilişim teknolojisi araçları yardımı ile kendi dersleriyle ilgili eğitim materyalleri hazırlamaları ve kendi okullarındaki ya da çevrelerindeki öğretmenlerin derslere yönelik eğitim materyalleri hazırlamalarında ve hazırladıkları bu ürünleri meslektaşları ile paylaşmalarında, onlara örnek olmaları ve rehberlik etmeleri hedeflenmektedir.

Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen hizmetiçi eğitim programı”nın genel amaçları:

1. Eğitim ve öğretim süreçlerinin bilişim teknolojileriyle bütünleştirilmesi,
2. Öğretmenlerin, eğitim-öğretim sürecinde bilişim teknolojisi araçlarını diledikleri yer ve zamanda yetkinlikle kullanmalarının sağlanması,
3. Bilişim teknolojilerinin yeni öğretim programlarına entegre edilmesini sağlayarak eğitimde etkinliğin ve verimliliğin artırılması,
4. Öğretmenlerin ihtiyaç duydukları ders materyallerini geliştirebilecek bilgi, beceri ve donanıma sahip hâle getirilmesi,
5. Öğretmenlerin kurumuna ve çevresine bilişim teknolojilerinin kullanılmasında rehberlik etmelerinin sağlanmasıdır.

Bilişim Teknolojileri formatör öğretmen programı Tablo 1’de görüldüğü gibi 16 öğretim alanına sahip 180 saatlik bir hizmetiçi eğitim programdır. Öğrenme alanlarına göre detaylı süre aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Öğretim görevlileri kursiyerlerin durumu ve ihtiyaçlarına göre bu süreleri değiştirebileceklerdir.

Kursiyerlerin bu öğretim programında belirlenmiş olan kazanımları edinmesini sağlamak için yapılandırıcı öğrenme yaklaşımına dayanan ve kursiyerleri öğrenme süreçlerinde etkin kılan etkinlik örnekleri (Bkz. Tablo 2) belirtilmiştir.
Kursiyerlerin programda belirlenen kazanımlara ulaşabilmesi için programda belirtilen etkinlik örneklerinde mümkün olan her durumda yapılandırıcı öğrenme yaklaşımı kullanılmış, öğrenme ortamları ve öğretim stratejileri de “yapılandırmacı yaklaşımı” olabildiğince yansıtmasına çalışılmıştır.

Programda önerilen etkinlikler öğretmenlerin kendi başlarına ya da gruplar halinde çalışarak programın öğrenme alanlarındaki bilişim teknolojisi araçlarını kullanarak kendi ders öğretim süreçlerinde kullanabilecekleri ve diğer meslektaşlarıyla paylaşabilecekleri öğretim materyallerini, vb. geliştirmelerine yöneliktir. Bu etkinlikler aracılığıyla öğretmenlerin öğrenme alanlarındaki bilişim teknolojisi araçlarını kullanmayı öğrenirken aynı zamanda bu araçları eğitim süreçlerine entegre etmeyi öğrenebilmeleri de istenmektedir.

Öğretim sürecinde programı uygulayan öğretim görevlisinin rolü, öğrenen kursiyerlere rehberlik ederek öğrenmeyi kolaylaştırmak olarak belirlenmiştir. Öğretim görevlisinden, kursiyerlerin bilmeleri gereken her şeyi söylemek yerine soru sormalarını, meraklarını sürdürmelerini sağlaması ve bu sorulara cevap ararken onlara rehber olması istenmektedir. Öğretim görevlisi aynı zamanda programı uygularken kursiyerlerin araştırma, sorgulama, problem çözme ve karar verme süreçlerine katılmasını sağlayacak çeşitli etkinlikler kullanmalıdır.

Programda, değerlendirme süreci de yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmıştır. Öğretim görevlisinden kursiyerlerin programdaki kazanımlara ne kadar ulaştığını değerlendirmesi için (a) Görüşme (Kursiyerlerin konuları ne derecede öğrendiğini belirlemek için mülakat), (b) kursiyerlerin sınıf içi tartışmalara ve aktivitelere katılımları, (c) Kursiyer ürün dosyası (Kursiyerlerin kurs boyunca öğrenme alanlarında yaptıkları çalışmaları içeren CD-ROM) değerlendirme yöntemini kullanmaları istenmektedir.

Kursiyerlerin kurs süresi boyunca hazırladıkları aşağıdaki çalışmalar, her kursiyerin ürün dosyasında, CD/DVD-ROM ortamında bulunacaktır:

• Bilişim teknolojisi formatör öğretmenlerinin görevleri ve sorumlulukları ile ilgili kursiyerin önerilerini içeren metin,
• Kelime işlemci yazılımı ile hazırlanan doküman. (Zümre toplantı tutanağı, öğrenci sınav kâğıdı, vb.)
• Elektronik hesap tablo yazılımı ile hazırlanan doküman, (öğrenci not ortalaması, not grafiği, vb.)
• Veri tabanı yazılımı ile hazırlanan veri tabanı dosyası, (öğrenci kimlik bilgileri veri tabanı, vb.)
• Sunu hazırlama yazılımıyla hazırlanmış sunu örnekleri, (Ders konularının öğretimiyle ilgili hazırlanan sunu, okul tanıtımı sunusu, vb.)
• Resim/Fotoğraf işleme yazılımı ile optimize edilmiş bir resim ya da fotoğraf dosyası, (Dijital kameradan çekilmiş bir fotoğrafın web sayfaları ya da sunum yazılımı için optimize edilmiş hâli, vb.)
• Grafik / Animasyon hazırlama yazılımı ile hazırlanmış grafik ve animasyon dosyası, (Okulun amblemi, ders konularıyla ilgili bir animasyon, vb.)
• Video / ses işleme yazılımı ile hazırlanmış web sayfalarında yayınlanmaya uygun film dosyaları ya da ses dosyaları,
• Masaüstü yayıncılık yazılımı ile hazırlanan çalışmalar, (Okul tanıtım broşürü, vb.)
• Web sayfası hazırlama yazılımıyla kursiyerlerin kendi ders alanlarıyla ilgili hazırladıkları eğitici web sayfaları,
• Kursiyerlerin BT araçlarını kullanarak yapılandırmacı yaklaşıma uygun tasarladıkları proje örnekleri,
• Kursiyerlerin ders yazılımı değerlendirme kriterlerini kullanarak değerlendirdikleri bir ders yazılımı değerlendirme sonuç raporu,
• Kursiyerlerin video konferans, e-posta ve eğitsel içerikli web sayfalarını aktivitelere entegre ettikleri bir öğrenim aktivitesi örneği,

Kursiyerlerin değerlendirilmesinde değerlendirme formları kullanılarak her bir kursiyer değerlendirilecektir. Kursiyerler tarafından hazırlanan ürünler CD/DVD ortamına kayıt edilecek ve CD / DVD üzerine kursiyerlerin kimlik ( Kimlik No, Adı soyadı) ve görev bilgisi (Branşı, Okul adı ve adresi) yazılarak İl Milli Eğitim Müdürlüğünde ilgili birim tarafından muhafaza edilecektir.

6. ÖNERİLER

Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmen Eğitimi programı çağımızın ihtiyaçlarına uygun biçimde öğretmenlerin bilişim teknolojilerini ders etkinliklerine entegre edebilmeleri için hazırlanmıştır. Eğitim programlarının dinamik yapısı göz önüne alındığında bu programın da nihai bir program olmadığı ve uygulama ortamlarında sürekli değerlendirilerek, ulaşılan bilgilerin ışığında sürekli güncelleştirilmesi gerekmektedir.

7. KAYNAKÇA

New Zealand Ministry of Education (2005). What Makes for Effective Teacher Professional Development in ICT?. http://www.minedu.govt.nz/index.cfm (22.11.2005)

Dr. Dorothy Williams & at all. (2005). Teachers' ICT skills and knowledge needs Final Report to SOEID. http://www.scotland.gov.uk/library/ict/append-title.htm (1.12.2005)

Dr Neil Anderson & at all (2005). Sustaining and Supporting Teacher Professional Development in ICT. http://www.aare.edu.au/02pap/and02399.htm (5.11.2005)

Unesco (2005). IFIP Curriculum – Information and Communication Technology in Secondary Education. http://wwwedu.ge.ch/cptic/prospective/projets/unesco/en/teacher.html (12.11.2005)

ECDL-Avrupa Bilgisayar Kullanım Sertifikası Müfredat Versiyonu 3.0
Erişim Adresi: http://www.ecdl.org.tr/pdftr/syllabus_tr.pdf Erişim Tarihi: 1.12.2005

Akkoyunlu, B., Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Eğitimde Internet Kullanımı, 2003, İstanbul, BİTAV,

İpek, İ. Bilgisayarla Öğretim, Tıp Teknik Kitapçılık Ankara,2001

Varol, N. ve Arkadaşları, Bilgisayar Kurs Kitabı, Arkadaş Yayınevi Ankara ,2005

Bal Cebi, H. Bilgisayar ve İnternet Akademi Yayınevi Trabzon,2001

Uşun,S. Bilgisayar Destekli Öğretim Pegem A Yayıncılık Ankara, 2000

Halis, İ. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Mikro Yayın, Konya, 2001

Özsoy, Osman, Etkin Eğitim Hayat Yayınları İstanbul, 2003

Altun, A.Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar, Anı Yayıncılık, Ankara,2005

Altun, A.,Olkun,S. Güncel Gelişmeler Işığında İlköğretim, Anı Yayıncılık, Ankara,2005